[Anarchisme is nooit af, 10-2021]

Als Peter Storm over het anarchisme praat, maakt hij eerst een aantal disclaimers. Hij praat niet ‘namens’ ‘de anarchisten’ en hij verkondigt geen nieuwe waarheid die hij zelf heeft blootgelegd. Wat ie wel graag doet is uitleggen wat hij zelf, als anarchist, ziet als de basis van anarchisme. Hierover schreef hij het boekje “Het Anarchisme -ideeën -concepten -praktijken”.  

We vinden dat een mooie inleidende tekst  en dus willen we meer mensen hier kennis mee laten maken. Hierom organiseerden we als Vrije Bond Friesland informatieavonden op 14 oktober in Neushoorn in Leeuwarden en op 16 oktober in Marktzicht in Drachten en op 15 oktober samen met Vrije Bond Ommeland in het Oude RKZ in Groningen.

Drie avonden waarin hij in ongeveer een uur spreken zijn tekst* samenvatte, waar er ruim tijd was voor discussie. Zijn betoog had drie onderdelen:

1. Waar zijn we als anarchisten tegen (in de huidige samenleving)?
2. Waar zijn we als anarchisten voor (een komende samenleving)?
3. Hoe zien we als anarchisten de weg van de huidige naar de gewenste samenleving?

Waar we tegen zijn is autoriteit, de autoriteit die dwingt, die macht uitoefent om mensen dingen te laten doen die ze anders niet zouden doen. Dit heeft tot gevolg dat we ook tegen staat en kapitaal zijn, maar ook tegen onderdrukkende systemen als het patriarchaat, racisme, en de onderwerping en uitbuiting van dieren en de natuur. Al deze systemen bevoordelen de een ten koste van de ander. Die ander kiest daar niet vrijwillig voor, geen uitbuiting zonder dwang.

Waar we voor zijn is dat we als vrije autonome mensen wederkerigheid betrachten. “Burenhulp” is het voorbeeld dat Peter gebruikt. Als hij een kopje suiker leent van de buurvrouw verwacht ze dat niet terug, en de waarde wordt ook niet vastgesteld, maar desgewenst geeft hij de planten van zijn buurvrouw water als ze een paar dagen weg is. Niks geen dwang voor nodig. Om als een samenleving te kunnen fungeren, kunnen vrije mensen zich verenigen in vrije associaties, denk aan bijvoorbeeld een woongroep of een werkcollectief, of een werkgroep als Vrije Bond Friesland zelf. Dit soort groepen kunnen zich verder verenigen in federaties, zoals de Vrije Bond.

Hoe we van de huidige kapitalistische samenleving ons ideaal bereiken valt niet in detail te beschrijven. Omdat we voor autonome individuen zijn, is het vrij zinloos een groots plan voor iedereen te maken ‘hoe de anarchistische samenleving te bereiken’. Dan zou je voorschrijven wat vrije mensen moeten gaan doen. Ons doel van een samenleving zonder dwang, betekent dus ook iets voor de middelen die we kiezen om dat doel te bereiken. Dat wordt wel ‘pre-figuratie’ genoemd: we doen het nu zoals we het straks ook willen. Een ander kenmerk is ‘directe actie’. Dat ‘direct’ zit in twee aspecten. Het eerste is dat we het zelf doen, we vragen niet aan mensen met autoriteit of ze ons willen helpen of ons iets toe willen staan. Het tweede is dat het onmiddellijk het probleem aanpakt, bijv. wanneer een pand gekraakt wordt om in woonruimte te voorzien.

De drie lezingen verschilden erg van elkaar in sfeer en aantal bezoekers. Neushoorn en Marktzicht waren als locatie gekozen met de bedoeling ook mensen ‘buiten de scène’ aan te trekken.

14 oktober in Neushoorn Leeuwarden waren er zo’n 15 mensen inclusief een corona-ontkenner die dat tegen het einde van de avond liet blijken. Ze snapte niet hoe anarchisten akkoord konden gaan met een coranacheck. 

De andere discussiepartners waren prettig en relevant; er was bijvoorbeeld een goede discussie over of je om de klimaatramp te bedwingen niet toch de staat nodig had, en zo niet: hoorde je dan geen adequaat plan van aanpak te hebben?

In het oude RKZ in Groningen waren er op 15 oktober aanzienlijk meer mensen, die zelf ook al duidelijk meer gedachten hadden over anarchisme. De discussies gingen snel de diepte in en speelden soms ook volledig tussen bezoekers. Een prettige ‘thuiswedstrijd’ en een goede dag wat betreft het verspreiden van de boekjes.

Dan Drachten 16 oktober. Die sprong er echt uit, dit was heel anders. Een dorpskroeg die tegelijk een oud bolwerk van de arbeidersbeweging was en waar Domela, maar ook de SDAP, aan de muren hing. Ter plekke bleek dat de presentatie in het café zou plaatsvinden, dus niet in een zaaltje. 

De presentatie ging stroef. Het was rumoerig en tussendoor werd amok gemaakt. Deels waren dat ‘roedels hebben toch ook leiders’, ‘zonder leiding wordt het toch een chaos’ type van bezwaren. Wat hier bleek, was de noodzaak om de discussie echt op het meest basale niveau te voeren. Er was ook iemand voor wie anarchisme totale onafhankelijkheid inhield. Je gaat toch gewoon ergens groente verbouwen als de maatschappij je niet bevalt?

Dat Peter hier veel los maakte, blijkt ook wel uit de vele en lange discussies die achteraf nog gevoerd werden.

Wij kijken tevreden terug op drie intensieve avonden, al hopen we met volgende activiteiten in Leeuwarden meer mensen te kunnen bereiken.

*zie https://peterstormt.nl/ravotr-uitgaven/het-anarchisme-ideeen-concepten-praktijken/